Hoe to 4 : การสำรวจข้อมูล Exploration

การสอบถามข้อมูล

   การสำรวจข้อมูล (Data exploration)

จำเป็นอย่างมากใน GIS เพราะฐานข้อมูล GIS มีจำนวนมาก ดังนั้นการสำรวจข้อมูลนั้นจึงจำเป็นอย่างมาเวลาที่ต้องการเรียกค้นข้อมูลออกมาใช้งาน ความหมายอย่างกว้างของการสำรวจข้อมูล คือ การค้นและวิเคราะห์ข้อมูลจากศูนย์ข้อมูลหรือฐานข้อมูล

   องค์ประกอบหลักของการสำรวจข้อมูล 

  - หน้าต่าง (คำสั่ง) ในการโต้ตอบ

  - หน้าต่างที่ใช้ในการแสดงผล

   ผลลัพธ์ที่ได้จากการสำรวจข้อมูลมักแสดงให้อยู่ในรูปของ

  - แผนที่ (ทั้งแบบเวกเตอร์ และแรสเตอร์)

  - กราฟ

  - ตาราง

   การสอบถามข้อมูลเวกเตอร์ (Vector data query)  แบ่งออกเป็น 2 รูปแบบ ได้แก่

  - การสอบถามข้อมูลเชิงคุณลักษณะ (Attribute data query)

  - การสอบถามข้อมูลเชิงพื้นที่ (Spatial data query)

   การสอบถามข้อมูลจาก Navigation Tools

   ทำการเปิดชั้นข้อมูลที่ต้องการสอบถามข้อมูลขึ้นมา โดยในตัวอย่างนี้จะใช้เป็นข้อมูล Shapefile Polygon ของ Amphoe ที่อยู่ใน Kanburi

วิธีที่ 1 เลือกคำสั่งที่ชื่อ Identify ที่อยู่แถบเครื่องมือ Tool Bar จากนั้นนำเมาส์ไปคลิกหนึ่งครั้งที่ขอบเขตอำเภอที่ต้องการทราบข้อมูล โดยในตัวอย่างได้เลือกที่อำเถอทองผาภูมิ ก็จะปรากฏหน้าต่างของ Identify ที่แสดงข้อมูลอำเภอทองผาภูมิขึ้นมา

วิธีที่ 2 เลือกคำสั่ง Go to XY จากนั้นพิมพ์ค่า ละติจูดและลองติจูดลงไป  

วิธีที่ 3 ใช้คำสั่ง Find สามารถพิมพ์ข้อมูลที่ต้องการตรวจสอบลองในช่อง Find จากนั้นคลิกที่ Find เพื่อค้นหา

การแสดงเฉพาะข้อมูลที่เลือก (Definition query) โดยใช้หน้าต่าง Query builder และภาษา SQL 

   เลือกชั้นข้อมูลที่ต้องหาข้อมูลออกมา โดยจากตัวอย่างจะใช้เป็นข้อมูลตัวเดิมจากวิธีการที่แล้ว คือ ข้อมูล Shapefile Polygon ของ Amphoe ที่อยู่ใน Kanburi

   จากนั้นคลิกขวาที่ Layer ของชั้นข้อมูล Amphoe > Properties

ในหน้าต่างของ Layer Properties ให้เลือกที่ Definition Query จากนั้นเลือก Query Builder

ส่วนของ Quert Builder นั้นเราสามารถค้นข้อมูลโดยใช้ภาษา SQL โดยในตัวอย่างนั้นจะทำการหาข้อมูลอำเภอ เริ่มจาก คลิกเลือกที่ "AMP_NAME" เป็นส่วนของชื่ออำเภอ จากนั้นกดที่ Get Unique Values เพื่อแสดงรายชื่ออำเภอต่างๆ ขึ้นมา 

 วิธีการค้นหาข้อมูลอำเภอเริ่มจาก ดับเบิ้ลคลิกที่ "AMP_NAME" คำว่า  "AMP_NAME" จะไปปรากฏอยู่ที่ช่อง SELECT*FROM AMPHOE WHERE จากนั้นคลิกเครื่องหมายเท่ากับ (=) และชื่ออำเภอที่เราต้องการสอบถามข้อมูล และกด OK

ตรวจสอบความถูกต้อง และกด Apply เพื่อดูตัวอย่าง

Display Area จะแสดงชั้นข้อมูลของอำเภอทองผาภูมิที่เรากำหนดเพื่อต้องการค้นหาเอาไว้แล้ว

การสอบถามข้อมูลโดยใช้ Select by Attribute และภาษา SQL 

เปิดชั้นข้อมูลที่ต้องการสอบถามขึ้นมาโดยตัวอย่างจะใช้เป็นข้อมูล Shapefile ที่ชื่อว่า country 

จากนั้นคลิกขวาที่ Layer ของชั้นข้อมูล เลือก Open Attribute table ขึ้นมา

ในหน้าต่าง Table จะปรากฏตารางข้อมูลขึ้นมา โดยตารางที่สำคัญที่จำเป็นต้องรู้คือ
1. CNTRY_NAME คือ ชื่อประเทศ
2. POP_CNTRY คือ จำนวนประชากร
3. SQKM_CNTRY คือ ข้อมูลพื้นที่มีหน่วยเป็นกิโลเมตร
4. SQMI_CNTRY คือ ข้อมูลพื้นที่มีหน่วยเป็นไมล์
5. CURR_TYPE คือ สกุลเงิน
6. CURR_CODE คือ รหัสสกุลเงิน
7. LANDLOCKED คือ พื้นที่นั้นติดทะเลหรือไม่    N = ติดทะเล และ  Y = ไม่ติดทะเล

วิธีการตรวจสอบข้อมูลจะใช้คำสั่ง Select By Attributes ที่อยู่ใน Table Options 

ในหน้าต่างของ Select by Attributes ให้พิมพ์ส่วนที่เราต้องการค้นหา ในตัวอย่างต้องการค้นหา"ประเทศที่ใช้สกุลเงินดอนล่า และเป็นประเทศที่อยู่ติดทะเล" เมือกดแปลคำสั่งเป็นภาษา SQL จะได้ว่า "CURR_TYPE" = 'Dollar' AND "LANDLOCKED" = 'N' จากนั้นดูตัวอย่างกดที่ Apply

ตารางจะแสดงข้อมูลที่เราต้องการค้นหา โดยตารางจะแสดงรวมกับข้อมูลอื่นด้วย ถ้าเราต้องการให้แสดงแต่ข้อมูลที่เราต้องการ ให้กดที่ Show Selected records 

 ด้านล่างของตารางจะแสดงจำนวนข้อมูลที่เราต้องการจากข้อมูลทั้งหมดในรูปแบบตัวเลขไว้ด้านล่างของตาราง 

การสอบถามข้อมูลโดยใช้ Select by Location

   เป็นคำสั่งหาข้อมูลจากตัวชั้นข้อมูลโดยตรง เกี่ยวกับความสัมพันธ์ โดยมันจะดำเนินการอย่างใดอย่างหนึ่งตั้งแต่ 1 ข้อมูลขึ้นไป

   เริ่มจากเปิดชั้นข้อมูลที่ต้องการสอบถามข้อมูลโดยจากตัวอย่างใช้ 3 ชั้นข้อมูลของ Kanburi คือ AMPHOE , TRANS , VILLAGE 

เลือกคำสั่ง Selection ในแถบ Menu Bar แล้วเลือกคำสั่ง Select By Location

   หน้าต่างของ Select By Location ประกอบด้วย 5 ส่วนหลักคือ
ส่วนที่ 1 Selection method ในส่วนนี้มีทั้งหมด 4 คำสั่งคือ
- Select features from คือการแสดงแต่ผลลัพธ์ปัจจุบัน โดยไม่แสดงผลลัพธ์อันเก่า
- Add to the currently selected features in คือ ผลลัพธ์ที่หาได้รวมกับผลลัพธ์อันเก่า และแสดงผลออกมา
- Remove from the currently selected features in คือการเอาผลลัพธ์ที่ได้ ณ ปัจจุบันิไปลบออกจากผลลัพธ์อันเก่า แล้วแสดงผล
- Select from the currently selected features in คือการนำเงื่อนไขที่เหมือนกันทั้งผลลัพธ์ปัจจุบัน และผลลัพธ์อันเก่า ออกมาแสดงผล

ส่วนที่ 2 Target layer ส่วนนี้จะถามว่าเราต้องการค้นข้อมูลส่วนไหน
ส่วนที่ 3 Source layer คือแหล่งที่มาของข้อมูล
ส่วนที่ 4 Spatial selection method รูปแบบของการดำเนินการ
ส่วนที่ 5 Apply a search distance ค่าระยะทาง

   ในตัวอย่างต้องการหาหมู่บ้านใดบ้านที่อยู่ห่างจากถนน 100 เมตร จะใส่ค่าข้อมูลเพื่อค้นหาได้ดังต่อไปนี้
ช่อง Selection method เลือก Select features from คือการแสดงแต่ผลลัพธ์ปัจจุบัน โดยไม่แสดงผลลัพธ์อันเก่า
ช่อง Target layer เลือก VILLAGE
ช่อง Source layer เลือก TRANS
ช่อง Spatial selection method เลือก Target layer(s) features intersect the Source layer feature คือมีการ intersect กันระกว่าชั้นข้อมูลปัจจุบันและชั้นข้อมูลของแหล่งที่มา
ช่อง Apply a search distance ใส่ค่าระยะทางเป็น 100 และเปลี่ยนหน่วยเป็น Meters

Video Hoe to 4 : การสำรวจข้อมูล Exploration

http://www.youtube.com/watch?v=20ImWEOuP38&feature=youtu.be

อ้างอิง : สื่อการสอน อาจารย์ ดร.ณรงค์  พลีรักษ์ คณะภูมิสารสนเทศศาสตร์  มหาวิทยาลัยบูรพา